O Σταυρός του Νότου.

William Blake, Hecate, 1795, Λονδίνο Tate Gallery [1], [2], [3]

ΧΕΙΜΩΝΙΑΤΙΚΑ ΤΟΠΙΑ ΜΕ ΟΜΙΧΛΗ

***

Η γιαγιά η Σμαρώ.

Εγώ μικρό παιδί, η γιαγιά η Σμαρώ ήδη πειραγμένη, η νύφη της -που την είχε στο σπίτι της στην Κοκκινιά, δυσανασχετούσε. Η δικιά μου η γιαγιά πεθύμησε την αδερφή της και την πήραμε στο σπίτι για λίγες μέρες. Η γιαγιά η Σμαρώ έβαζε τα γυαλιά της το πρωί και διάβαζε Καζαντζάκη το «Φτωχούλη του Θεού».
Στο σπίτι είχαμε ένα εκκρεμές που χτύπαγε τις ώρες και τα μισάωρα.
Τα βράδυα η γιαγιά η Σμαρώ ξυπνούσε.
-Χτύπησαν οι καμπάνες της Οσίας Ξένης, έλεγε, και πρέπει να πάω στο Κατηχητικό. Έβαζε το μαντηλάκι της και ξεπόρτιζε. Τη γυρίζαμε πίσω.
Κάποια βράδυα, η μάνα μου την έπιανε επ’ αυτοφόρω να κατεβάζει τα βρακιά της και να ετοιμάζεται να αποπατήσει στο κρεβάτι μου. Κάθε φορά που πήγαινε στο μέρος, δίπλωνε το χρησιμοποιημένο χαρτί της τουαλέτας και το έβαζε στην τσέπη της να το κάνει μυξομάντηλο.
Η γιαγιά η Σμαρώ πέρασε τις τελευταίες της μέρες στον πλανήτη σ’ ένα γηροκομείο.
Μια μέρα πριν πεθάνει τραγούδησε με διαύγεια εκπληκτική το «ετίναξε την ανθισμένη αμυγδαλιά». Την επομένη ετίναξε άλλα δέντρα, σε άλλους κήπους. Ήταν Μεγάλη Παρασκευή του 1974.

***

Η κυρά Βασιλική.

Είχα τη μάνα μου στο ΚΑΤ, τότε που έχασε το χέρι της στο ατύχημα. Κατά διαβολική σύμπτωση, στο διπλανό δωμάτιο η Αμαλία είχε τη δική της μητέρα.
Η κυρά Βασιλική δεν αναγνώριζε σχεδόν κανέναν. Μόνο χαμογελούσε με ένα χαμόγελο γλυκύ και καθάριζε πατάτες για τηγάνι. Ατέλειωτα σακιά πατάτες. Αλλά γλίστρισε κι έσπασε το χέρι της, κάταγμα τριπλό. Κάποιοι φίλοι προσπάθησαν να ανατάξουν το σπασμένο χέρι, πριν έρθει το ασθενοφόρο. Πόνεσε η φουκαριάρα η γριά κι αναφώνησε:
-Σιγά, παιδάκι μου! Θα μου το σπάσεις!
Ένα απόγευμα στο νοσοκομείο τη χτένισε η Αμαλία, κι η κυρά Βασιλική χαμογελούσε πάλι.
Η Αμαλία διάβαζε εκείνο τον καιρό Φρόυντ. Άφησε το βιβλίο με τη ράχη πάνω στο κρεβάτι και βγήκε για τσιγάρο. Την ίδια ώρα μπήκαν στο θάλαμο οι γιατροί για επίσκεψη. Είδαν τη γριούλα με τα γυαλάκια της να έχει το ίδιο χαμόγελο ευδαιμονίας και το Φρόυντ πάνω στο κρεβάτι και χαμογέλασαν.
-Διαβάζουμε, γιαγιά, βλέπω.
-Ε, τι να κάνουμε, παιδάκι μου.
-Και μάλιστα Φρόυντ, ε;
-Το κατά δύναμιν, γιόκα μου.
-Πώς σε λένε, γιαγιά;
-Δεν ξέρω, να σε χαρώ.

***

Ο μπάρμπα Δημητρός.

Ο μπάρμπα Δημητρός, απ’ τον καιρό που έχασε τα λογικά του, έβλεπε μυρμηγκάκια παντού.
-Πω, πω! Γεμάτη μυρμήγκια είσαι.
-Πούντα, καλέ;
-Να εδώ, μιλιούνια.
Έκανες πως τιναζόσουν, να μην του χαλάσεις το χατήρι.
-Φύγανε τώρα, πέσε κοιμήσου.
-Καλά, μείνε με τα μυρμήγκια να σε φάνε. Μόνο φεύγα απ’ εδώ, γιατί δε θέλω να ξύνομαι.

***

Η κυρά Μαρία.

Στο διπλανό κρεβάτι με τη μάνα μου στο ΚΑΤ. Βράδυ. Τα χέρια μου τεντωμένα. Το ένα χέρι να μου το κρατάει η μάνα μου, το άλλο η κυρά Μαρία, κι εγώ στη μέση θαλαμοφύλακας.
Η κυρά Μαρία ήταν Αξιώτισσα.
-Κοπελιά, να σε χαρώ, φέρε μου λίγο νεράκι.
Σηκωνόμουν, της έδινα.
-Κοπελιά, δεν μπορώ να καταλάβω
Τούρκα είσαι για Ρωμιά,
για Εγγλέζα, για Φραντσέζα
κι έχεις τόσην εμορφιά.
Άντε, πά'νε τώρα στον πάνω όροφο, που μένει η νύφη μου. Είναι δέκα η ώρα, και δέκα η ώρα πίνω το γάλα μου.
-Γιαγιά, εδώ είναι νοσοκομείο.
-Νοσοκομείο; Α, καλά.... Μα άντε να σε χαρώ στον πάνω όροφο να πεις τση νύφης μου να μου δώσει το γάλα μου.

***

Η άγνωστη της Νεάπολης, Γκύζη, Αμπελοκήπων και περιχώρων.

Έψαχνε ο πατέρας μου με τη Γιάννα να αγοράσουν διαμέρισμα. Κατηφορίζαμε όλοι μαζί παρέα τη Λάμπρου Κατσώνη.
Κάποιες νεόχτιστες πολυκατοικίες, απέναντι ένα σπίτι παλιό, τρίπατο.
Απ’ το παραθυράκι του πάνω ορόφου μια γριά αναμαλλιασμένη, όμοια με την τρελή του Σαγιό. Έμπαινε μέσα και μετά ξανά ορμούσε στο παράθυρο.
-Η ζωή είναι μικρή, ούρλιαζε.
Σηκώσαμε το βλέμμα ψηλά και την κοιτάξαμε.
-Σε σας το λέω, ψιτ.
Περιμέναμε να ακούσουμε το «Μετανοείτε, ήγγικεν η συντέλεια του κόσμου»
-Η ζωή είναι μικρή... Γαμείτε! Κραύγασε.
Χαμογελάσαμε και κλείσαμε το μάτι ο ένας στον άλλον.

Vejen, 9 Aυγούστου 2007

William Blake, Pietà, έγχρωμη λιθογραφία σε χαρτί με μεικτή τεχνική ακουαρέλλας και μελάνης, περί τα 1795. Eικονογραφούσε στίχους από το Macbeth του Shakespeare, (1:21 - 23):

And pity, like a naked new-born babe,
Striding the blast, or heaven's cherubim, hors'd
Upon the sightless couriers of the air



ΤΑ ΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ Ο ΘΑΝΑΤΟΣ


Ι. Το ρολόι με την καδένα.

Ο παππούς ο Στέλιος είχε ένα ρολόι με καδένα. Μόνος του το άνοιγε και το καθάριζε, είχε γίνει ένα με τη σάρκα του.
Ο παππούς ο Στέλιος πέθανε στις 9 Αυγούστου του 1967, ώρα 9 το βράδυ. Το ρολόι σταμάτησε να λειτουργεί εκείνη την ώρα ακριβώς. Ο αδερφός του, που ήταν ρολογάς, προσπάθησε πολλές φορές να το κάνει να δουλέψει και πάλι. Στο τέλος δήλωσε ότι δεν μπορούσε να κουνήσει κανένα γρανάζι, γιατί το ρολόι θα γινόταν χίλια κομμάτια. Το ρολόι το έχω. Οι δείχτες του σημαδεύουν ακόμη ο μικρός το 9 και ο μεγάλος το 12.

ΙΙ. Ο κούκος.

Είχαμε στο σπίτι έναν ρολόι κούκο. Ο κούκος αποφάσισε να δηλώσει κι αυτός παραίτηση, όταν το άλλο ρολόι του παππού με την καδένα πάγωσε το χρόνο των ζωντανών. Η μάνα μου, έγκυος σε μένα, είχε γυρίσει με τη γιαγιά από το νεκροταφείο μετά τα εννιάμερα. Ψήσανε καφέ και πιάσανε ψιλή κουβέντα: «άραγε να υπάρχουν ψυχές, κι αν υπάρχουν μας ακούνε και μας βλέπουν;». Το λόγο δεν απόσωσαν και το πουλί απ’ το σπιτάκι απάντησε «κούκου-κούκου» έξι φορές. Για τις επόμενες τρεις μέρες ο κούκος δήλωνε τακτικά παρουσία, ανά μισάωρο. Μετά εξαφανίστηκε προς άγνωστη κατεύθυνση.

ΙΙΙ. Το εκκρεμές.

Η γιαγιά η Μαρίκα είχε υπογλυκαιμία και τα βράδυα ξύπναγε. Συχνά έμενε για ώρες ξάγρυπνη και συλλογιόταν, απευθύνοντας ερωτήσεις σε σκιές χωρίς να λαβαίνει απόκριση. Τότε αποφάσισε η μητέρα μου να αγοράσει ένα εκκρεμές να κρατάει το βράδυ στη γιαγιά συντροφιά. Στο ρολόι αυτό έμαθα κι εγώ να λέω την ώρα.
Όταν χρόνια πολλά αργότερα η μητέρα μου παρέλυσε και γύρισε από το νοσοκομείο, σταμάτησα να το κουρδίζω, γιατί ο ήχος του τα βράδυα ενοχλούσε την εσωτερική νοσοκόμα που είχαμε σπίτι. Το ρολόι έμεινε να δείχνει έντεκα και είκοσι. Τέσσερα χρόνια μετά, στις 13 του Δεκέμβρη έτους δίσεκτου και ώρα έντεκα και είκοσι ακριβώς το πρωί φτερούγισε και η μητέρα μου στη γιαγιά και τον παππού που την καλούσαν.

...
Σήμερα το πρωί ανακάλυψα δυο ρολόγια στο σπίτι σταματημένα. Το ένα δείχνει οχτώ και τέταρτο και το άλλο εννιά και τέταρτο. Με την Ελλάδα έχουμε μια ώρα διαφορά, σκέφτηκα. Αλλά μετά είπα, άει στα κομμάτια. Σάμπως είμαι προληπτική;

Vejen, 16 Αυγούστου 2007

Update, Vejen 7 Απριλίου 2009: Περίεργες συμπτώσεις, αλλά ένα χρόνο ακριβώς αφού γράφτηκε το δεύτερο κείμενο, στις 16 Αυγούστου 2008 πέθανε ο πατέρας μου.

© Eλένη Καλλιανέζου

________________________


[1] TATE ETC. Magazine
[2] Tate Gallery Records
[3] Tate in Space