Τρίτη 2 Δεκεμβρίου 2008

Η δική μου Δανία (Μέρος Δ')

Χριστούγεννα στη Δανία.



Τα Χριστούγεννα είναι η μεγαλύτερη θρησκευτική γιορτή για τους Δανούς, γιορτή πολύ προσφιλής. Η χριστουγεννιάτικη περίοδος ανοίγει την 1η Δεκεμβρίου, που αρχίζει και η Σαρακοστή.

Μη φανταστούμε νηστεία. Η περίοδος της Σαρακοστής ακόμη και για τους θρησκευόμενους Δανούς (γενικά οι Δανοί, όπως και οι υπόλοιποι Σκανδιναβοί είναι θρησκευτικά αδιάφοροι) εμποτίζεται από το προτεστάντικο δόγμα και η απλότητα τονίζεται και μέσα από τις διδαχές του Grundtvig. Ο Grundtvig δίδασκε ότι Χριστούγεννα δεν είναι μόνο φαγητό – αλλά πνευματικότητα, αλλά ο μέσος Δανός συνδέει τα Χριστούγεννα με μια εθιμοτυπία γύρω από γεύματα και φαγητά.

Την πρώτη Κυριακή της Σαρακοστής οι λιτές εκκλησιές στολίζονται με το adventkrans ένα στεφάνι από έλατο που κοσμείται με τέσσερα κεριά και κρέμεται στην οροφή με άσπρες και κόκκινες κορδέλες, τα χρώματα της δανέζικης σημαίας. (Οι Δανοί έχουν σε μεγάλη υπόληψη τη σημαία τους). Κάθε βδομάδα ανάβεται κι από ένα κερί και την ημέρα των Χριστουγέννων ανάβονται και τα τέσσερα. Οι Δανοί αγαπούν γενικά τις παραδόσεις και στολίζουν και τα σπίτια τους με το στεφάνι της Σαρακοστής.

Τα ταχυδρομεία ανάβουν με τις χριστουγεννιάτικες κάρτες περισσότερο από συνήθως. Παρά το Ίντερνετ στην καθημερινότητα, οι Δανοί αλληλογραφούν κι ο ταχυδρόμος στη Δανία δεν πέθανε. Ζει ακόμα και βασιλεύει.

Συχνά αγοράζονται και κεριά με σημαδεμένες τις 24 ημέρες μέχρι τα Χριστούγεννα. Ανάβουν το κερί και το καίνε κάθε μέρα μέχρι τη γραμμή. Το έθιμο αυτό διατηρείται και στους εργασιακούς χώρους.

Για την πιτσιρικαρία στολίζεται και το χριστουγεννιάτικο ημερολόγιο, ένα πάνινο συνήθως ριντώ με 24 τσεπάκια. Έχει επάνω του μαρκαρισμένες τις ημέρες μέχρι τα Χριστούγεννα και τα παιδιά τρέχουν κάθε μέρα στο τσεπάκι της αντίστοιχης μέρας για να πάρουν ένα ζαχαρωτό ή ένα σοκολατάκι, που τους έστειλαν οι nisser. Ο nisse είναι ένας σπιτικός καλλικαντζαράκος με κόκκινο σκουφί, το στοιχειό των σπιτιών -που τα Χριστούγεννα έχει δουλειές με φούντες και θα βοηθήσει τον Αη- Βασίλη, που για τους Δανούς κατοικεί στην παγωμένη Γροιλανδία. Στα παλιά χρόνια οι nisser τιμωρούσαν τα κακά παιδιά βάζοντας στο τσεπάκι του Χριστουγεννιάτικου ημερολογίου αντί γλυκού μια βραστή πατάτα. Φαίνεται όμως ότι σήμερα τα παιδιά φρονίμεψαν σε σχέση με τους παλιούς καιρούς και κανείς δεν παίρνει πια βραστές πατάτες για τιμωρία.

Από την ώρα που έρχεται η Σαρακοστή αρχίζουν και τα Χριστουγεννιάτικα γεύματα εργασίας. Γιορτές που οργανώνουν οι εργαζόμενοι εντός ή εκτός ωρών εργασίας μέσα στον εργασιακό χώρο ή σε αίθουσες που νοικιάζονται φθηνά από τις δημοτικές αρχές για τις γιορτές και τις συγκεντρώσεις. Οι περισσότερες γειτονιές έχουν τέτοιους χώρους, το ίδιο και οι πολυκατοικίες. Για τους χώρους αυτούς όλοι είναι συλλογικά υπεύθυνοι. Και για τις γιορτές θα συμμετάσχουν όλοι όπως μπορούν. Μ' ένα μικρό χρηματικό ποσόν ως συνδρομή, αλλά και μ' αυτά που ο καθένας προσφέρει. Άλλος μαγειρεύει το ψητό, άλλος αναλαμβάνει τις σαλάτες, το στολισμό των τραπεζιών, τα κουλουράκια με τα μπαχαρικά και το παραδοσιακό ρυζόγαλο με το αμύγδαλο. Το ίδιο ισχύει και για τις ποικίλες λέσχες και συλλόγους.

Τα δέντρα των κήπων και οι φράχτες στολίζονται με λαμπιόνια.





Μια από τις σημαίνουσες μέρες πριν τα Χριστούγεννα είναι η 13η Δεκεμβρίου, γιορτή της Αγίας Λουκίας, που παραδοσιακά θεωρείται η εορτή του φωτός. Εκεί τοποθετούσαν το χειμερινό ηλιοστάσιο. Αν και η προτεστάντικη εθιμοτυπία δεν ασχολείται με αγίους και αγίες, η παρθένα κόρη απ' τη Σικελία με τα ωραία μάτια γιορτάζεται στα σχολειά από μια πομπή από κορίτσια στα 13 με 14, που είναι ντυμένα στ' άσπρα και κρατούν στα χέρια τους αναμμένα κεριά και τραγουδούν το Santa Lucia στα δανέζικα. Η προπομπός φοράει στο κεφάλι ένα στεφάνι με κεριά αναμμένα, ενώ σε όλους τους χώρους εκείνη τη μέρα ανάβουν κεριά απ' το πρωΐ.

Το δέντρο αγοράζεται πάντα την προπαραμονή ή την παραμονή των Χριστουγέννων, όχι νωρίτερα και κοστίζει περίπου 100 κορώνες, τιμή δηλαδή πολύ προσιτή.

Στολίζεται με μπάλλες, μεταλλιζέ χωνάκια και δίχρωμες χάρτινες καρδιές από γυαλιστερό χαρτί που φτιάχνουν τα παιδιά (ένα είδος οριγκάμι με πλεγμένες μεταξύ τους δυο ορθογώνιες λωρίδες χαρτιού), αληθινά κεριά που ανάβουν και τις απαραίτητες γιρλάντες με τα δανέζικα σημαιάκια. Τα δέντρα είναι συνήθως λιτά κι όχι παραφορτωμένα.






Η μεγάλη χριστουγεννιάτικη γιορτή είναι η παραμονή των Χριστουγέννων, ημέρα αργίας. Τα έθιμα ορίζουν ο καθείς να φορέσει τα καλά του και οι περισσότεροι θα πάνε εκείνη την ημέρα στην εκκλησία το απόγευμα, που -όμοια όπως και τα σπίτια- είναι στολισμένη με Χριστουγεννιάτικο δέντρο με τα κεριά του αναμμένα και το μεγάλο Σαρακοστιανό στεφάνι από έλατο θα έχει αναμμένα και τα τέσσερα κεριά του.

Ακολουθεί το χριστουγεννιάτικο δείπνο στο σπίτι. Το τραπέζι περιλαμβάνει ψητό γουρουνόπουλο με κριτσανιστή πέτσα, χοιρινά παϊδάκια, σαλάτες και μικρές πατατούλες καραμελωμένες με ζάχαρη, χριστουγεννιάτικη μπύρα (πολύ ελαφριά σε περιεκτικότητα αλκοόλ και γλυκίζουσα) που θα πιουν και τα παιδιά. Τελειώνει με το ρυζόγαλο με το αμύγδαλο. Το ρυζόγαλο γαρνίρεται συνήθως με γλυκό κεράσι και περιέχει ένα ολόκληρο αμύγδαλο. Όσοι τρώνε το ρυζόγαλο πρέπει να προσέχουν, αν τυχόν βρουν το αμύγδαλο, να μην το μασήσουν. Ο τυχερός που το βρήκε το κρατάει μυστικό μέχρι να τελειώσουν όλοι. Στο τέλος αποκαλύπτει το μύγδαλο και επιδοτείται με κάποιο δώρο, ενώ θεωρείται τυχερός.

Ύστερα θα χορέψουν γύρω απ' το δέντρο τραγουδώντας και θα ανταλλάξουν τα δώρα τους.

Το δέντρο συνήθως ξεστολίζεται τη μεθεπομένη των Χριστουγέννων και πετιέται και το σπίτι θα αλλάξει διάκοσμο για την Πρωτοχρονιά.


(Συνεχίζεται)


© Ελένη Καλλιανέζου, Αθήνα 2 Δεκεμβρίου 2008

buzz it!

16 σχόλια:

pølsemannen είπε...

Δεδομένου ότι είμαι Σουηδός κατά το ήμισυ στην καταγωγή, όλα αυτά μου φαίνονται απίστευτα οικεία (ίσως και κοινότυπα).

Εσύ σαν αγνή ΕΛ κόλλησες καμία από τις χριστουγεννιάτικες συνθήκες της περιοχής;

Αστερόεσσα είπε...

Ναι. Αγόρασα 2 χριστουγεννιάτικα στολίδια σε μορφή nisser, δε γελάω πια όταν οι Δανοί φωνάζουν "hurrah", βρίσκω τις χριστουγεννιάτικες λιχουδιές νόστιμες και ψοφάω για gløgg και æbleskiver.

Αστερόεσσα είπε...

Από τα ευτράπελα: Στο πρώτο μου ταξίδι στη Δανία έπεσα πάνω σε χριστουγεννιάτικη περίοδο και δε μιλούσα ούτε μία δανέζικη λέξη.
Ήμουν καλεσμένη σε δείπνο, τους έβλεπα να σηκώνουν το ποτήρι και να λένε "skål" και μετά "mere, tak" και θεώρησα βλακωδώς ότι την πρώτη φορά λες "skål" και τις επόμενες "mere, tak" και δεν μπορούσα να καταλάβω για ποιο λόγο γέμιζε κάθε φορά το ποτήρι μου... :)

tovenito είπε...

δεν ήμουν καλό παιδί αυτή τη χρονιά θεία; μην βρω καμία βραστή πατάτα στο ημερολόγιό μου, ναι;

Αστερόεσσα είπε...

Όχι, παιδί μου, μην ανησυχείς. Θα σε ταΐσουμε σοκολατάκια και καραμελίτσες και θα μας βγεις όπως πρέπει: Μπακανιάρικο! :D

Αστερόεσσα είπε...

Πέρα όμως απ' την πλάκα, μου αρέσει η λιτότητα και η απλότητα των Σκανδιναβών στις γιορτές τους.

Τηρούν τα έθιμα και τα σέβονται χωρίς να τα χλευάζουν και δεν πέφτουν (συνήθως) σε υπερκαταναλωτικές παγίδες σε αντίθεση με την πλειοψηφία των Ελλήνων...
Δυστυχώς, είμαστε η πιο αμερικανοποιημένη χώρα της Ευρώπης και πολύ χαμηλά στην κατάταξη στην παγκόσμια λίστα σε θέματα
διαφθοράς,
διαφάνειας,
μεταναστευτικής ή οικολογικής πολιτικής (δεν υπάρχει)
και ισότητας,
χωρίς να αναφερθώ καθόλου φυσικά στην οικονομία.

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Από πότε έκανες τη Δανία δική σου;
Έχεις χρυσόβουλλα;

Λοιπόν, μ'άρεσε αυτό που ανέφερες για τους ταχυδρόμους.
Θα περίμενα ακριβώς το αντίθετο!
Διακρίνονται, όντως από μια λιτότητα που τους χαρακτηρίζει γενικότερα, όπως έχεις αναφέρει και στα προηγούμενα ποστ σου.

Πότε θα πάμε Δανία να φάμε ρυζόγαλο;

Αστερόεσσα είπε...

Από πότε έκανα τη Δανία δική μου;
Έχεις διαβάσει το βιβλίο του Αστούριας, Ο Άνθρωπος που τα είχε Όλα, Όλα, Όλα ?
Καταπληκτικό βιβλίο, αλλά δεν κυκλοφορεί πια... Κρίμα.
Ωραίο το avatar. :)

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Ευχαριστώ:):)

Εννοώ το Θεό, που μας μιλάς:)
Θαύμα, θαύμα !!

Ααα, ευχαριστώ και για το άβαταρ, αλλά πήγε η καρδιά μας στην Κούλουρη!
Μισή μέρα... άλαλη:)

takis είπε...

Λες σε ένα προηγούμενο σχόλιο..

"..Δυστυχώς, είμαστε η πιο αμερικανοποιημένη χώρα της Ευρώπης και πολύ χαμηλά στην κατάταξη στην παγκόσμια λίστα σε θέματα
διαφθοράς,
διαφάνειας,
μεταναστευτικής ή οικολογικής πολιτικής (δεν υπάρχει)
και ισότητας,
χωρίς να αναφερθώ καθόλου φυσικά στην οικονομία..."

Ισχύριζομαι το ιδιο εδω και κάποια χρόνια...

Αλλά να, δεν ξέρω γιατί διαβάζοντας το ποστ με έπιασε νοσταλγία που δεν μπορώ να προσδιορίσω τη προέλευσή της...

απο την άλλη , δεν με συγκινεί καμία χώρα ιδιαίτερα πιά..(ειδικά οι επίπεδες !!)

Κατ'άλλα, ακεφιές...

Αστερόεσσα είπε...

@ Τάκη,

Όσο ήμουν στη Δανία, νοσταλγούσα σαν τρελή την Ελλάδα. Τώρα που είμαι Ελλάδα μου λείπει η Δανία, κι ας είχα πολλές φορές εκεί την αίσθηση ότι ο ουρανός στο Βορρά είναι "χαμηλοτάβανος". Έρχονται τα σύννεφα χαμηλά και σε πνίγουν.

Το καλύτερο τελικά είναι να είσαι στοιχειωδώς οικονομικά ανεξάρτητος, να έχεις μια βάση κάπου και να ταξιδεύεις.

Σ' ολόκληρη την Οδύσσεια αυτός ο μαυροοδυσσέας πέρασε τον περισσότερο καιρό στα ξένα νοσταλγώντας την Ιθάκη. Το παραμύθι έχει happy end με το νόστιμον ήμαρ.

Αλλά καταλήγω στο συμπέρασμα ότι ο καλύτερος μελετητής του Ομήρου ήταν ο Καζαντζάκης. Έγραψε τη συνέχεια της Ομηρικής Οδύσσειας με τη δικιά του Οδύσσεια από 33.000 στίχους και 24 ραψωδίες. Ο Οδυσσέας δε θα μπορούσε να είναι ικανοποιημένος για πολύ στο μικρό νησί του κι ας είχε όλα τα καλούδια. Γι' αυτό με το που σκοτώνει τους μνηστήρες και παίρνει μιαν ανάσα με την Πηνελόπη, αρχίζει και πάλι τα ταξίδια του. Δε θα μπορούσε να είναι αλλιώς. Απλώς μας χαλάει λίγο τη ρομαντική σούπα με το χολλυγουντιανό τέλος, όπου οι κακοί τιμωρούνται και οι καλοί ζουν αυτοί καλά κι εμείς καλύτερα.

takis είπε...

Επανέρχομαι να πω μόνο οτι κάπως ετσι είναι όπως τα λες...

Απλά είναι λίγο δύσκολο να κάνεις σήμερα τον Οδυσσέα..αν δεν έχεις ήδη γεννηθεί Ωνάσης...

Θα μου πείς κάποιοι το κάνουν και χωρίς να είναι Ωνάσηδες..
και αυτό σωστό..

..αλλά εγω μάλλον δεν ανήκω σε αυτούς τους λίγους..για διάφορους λόγους.

Τέλος πάντων, μιας και είμαστε σε χριστουγεννιάτικη διάθεση , αν σου αρέσουν τα μάρσιπαν κέικς(με σταφίδα μέσα) έχει ένα στο Λιντλ μούρλια!! γύρω στα €3..μια χαρά..με λίγο αρμανιάκ..

γιατί, το άλλο το κεικ æbleskiver(με μήλα δεν είναι?) που να το βρείς.. glogg=vin chaud ? ή κάτι παρόμοιο?..
καλά!..

AA είπε...

"Kunne link at give til og websteder, herunder engelsk? Det er mere praktisk for dem, der ikke kender danske og tager tilflugt i Google Translator? (God tid)"

Και ο νοών νοείτω...

"Τα ταχυδρομεία ανάβουν με τις χριστουγεννιάτικες κάρτες περισσότερο από συνήθως."
Τα όμορφα ταχυδρομεία, όμορφα καίγοντε :-D

"ο ουρανός στο Βορρά είναι "χαμηλοτάβανος". Έρχονται τα σύννεφα χαμηλά και σε πνίγουν."

...και βάλε. Κι άμα τον πιάσει και το παράπονο, εκεί να δείς πνίξιμο.

Πάντως τα Danish pastries είναι πολύ...έγκαυλα. Τα βρίσκω και στην Αγγλία, αλλά της Κοπεγχάγης (πώς λέμε τρίγωνα Πανοράματος) ήταν άλλο πράγμα.

pølsemannen είπε...

@ Αστερόεσσα

Δηλαδή έγινες ντέφι θέλοντας να φανείς ευγενική;

Γουστάρω!

Α! Έχετε και πρόσκληση σε βλογοπαίγνιο εδώ

Αστερόεσσα είπε...

Λοιπόν... τα æbleskiver είναι σα λουκουμάδες. Ωραίο πράμα!

Το gløgg είναι ποτό (κρασί και χυμός φρούτων, συνήθως βατόμουρου) που πίνεται ζεστό κι έχει μέσα ξηρούς καρπούς. Ψιλοκομμένη αμυγδαλόψιχα και σταφίδες. Νέκταρ! Θα επανέλθω μια μέρα να δώσω συνταγή. Πίνεται αυτές τις μέρες με συνοδεία από μπισκοτάκια με μπαχαρικά.

Φρέγια μου, τι χάνω η Ελληνίδα;

Θα επανέλθω συντόμως να παίξω το μπλογκπαίγνιδο, γιατί ψοφολογώ με γρίππη και τρώω τα λυσσακά μου. (Να σημειώσω ότι στη Δανία δεν είχα κρυολογήσει ούτε μία φορά, ακόμα κι όταν είχε -20!)

Ανώνυμος είπε...

Πολύ καλό και κατατοπιστικό το άρθρο σας! Επειδή είμαι πολιτικός μηχανικός και υπάρχει το ενδεχόμενο να εργαστώ στη Δανία, θεωρείτε ότι το γεγονός ότι είμαι από την Ελλάδα θα παίξει αρνητικό ρόλο; Σας ευχαριστώ!