Ψωμί

Χωρικός που μοιράζει ψωμί, από το Livre du roi Modus et de la reine Ratio, Γαλλία, 14ος αι., Βibliothèque Nationale de France

Είπα:

Στη γιορτή λέει των Θεσμοφορίων, ο Δημόκριτος μετρούσε ώρες στην κλίνη του. Είχε φτάσει ήδη σε ηλικία προχωρημένη. Η αδερφή του λυπόταν που θα τον έχανε, ενόσω ακόμη οι γιορτές προς τιμήν της Δήμητρας ήταν στο απώγειό τους και γύρευε τρόπο να καθυστερήσει για λίγο το θάνατό του, έτσι ώστε να λάβει κι αυτός μέρος στις γιορτές. Η παράδοση θέλει ο Δημόκριτος να ζητά να του φέρουν ζεστά ψωμιά. Τ’ ακούμπησε στα ρουθούνια του κι ανέπνεε το ζεστό αέρα. Έτσι κρατήθηκε στη ζωή τρεις μέρες.
Αν κάποιος με ρωτήσει πώς φαντάζομαι τη Μάνα Γη, θα πω σα μια γυναίκα έγκυο που γεννά ψωμιά. Γέννα και ψωμί, κύηση πολλαπλή. Η μήτρα της γης να βγάζει τροφή για όλους τους ανθρώπους.
To ψωμί είναι γέρικο. Το ψωμί είναι μεγαλειώδες. Είναι παλαιό. Όσο κι ο ίδιος ο άνθρωπος.
Το σπίτι όπου ζυμώνεται ψωμί εξαγνίζεται. Καθαγιάζεται. Γεμίζει μυρωδιές ιερές, ηδονικές, ζεστές, μαγικές. Μυρωδιές της ίδιας της ζωής.
Όσες φορές ζύμωσα στη ζωή μου ψωμί, ακολουθούσα μία τελετουργία με δέος. Το σπίτι καθαρό, οι σκέψεις καθαρές, το σώμα καθαρό, το μυαλό συγκεντρωμένο.
Πρώτα να ρίχνω στη λεκάνη τ’ αλεύρι, να βυθίζω μέσα το χέρι, να αισθάνομαι τη δροσιά του. Να το μυρίζω. Ρουθούνια ανοιχτά, όλα σε εγρήγορση. Μετά το πασπάτεμα του αλευριού μια γουβίτσα στη μέση, λίγο αλάτι, η μαγιά ήδη διαλυμένη στο ζεστό νερό, μπαίνει στο κέντρο, στον ομφαλό. Ύστερα ρίχνεις λίγο – λίγο το νερό κι αρχίζει το ζύμωμα. Από έξω προς τα μέσα πρώτα κι ύστερα πάνω – κάτω, και γύρω – γύρω, να ζουπάς, να μαλάζεις, να αισθάνεσαι τη ζύμη να γίνεται ελαστική, να μεταμορφώνεται. Τότε η ζύμη γίνεται κορμί προσώπου αγαπημένου.
Θα σκεπάσεις τη λεκάνη με τη ζύμη σε μέρος ζεστό να ωριμάσει. Θα φουσκώσει. Δεύτερο ζύμωμα, πλάσιμο. Οι καμπύλες στη θέση τους, το ίδιο κι οι χαραγματιές. Το ψωμί ψήνεται στο φούρνο και τότε η μαγεία πλημμυρίζει όλο το χώρο.
Έχω πολύ καιρό να ζυμώσω ψωμί.
Τα ρουθούνια όλων των ζωντανών πλασμάτων ανοίγουν διάπλατα, πριν τη συνουσία. Αν προσέξετε, το ίδιο συμβαίνει και στα ρουθούνια των ανθρώπων, όταν περνούν έξω από φούρνους.

© Ελένη Καλλιανέζου, Vejen 5 Σεπτεμβρίου 2007, 08:07 pm (CEST)

Και μου απάντησαν:

Dandelion: -Την πρώτη φορά που ζύμωσα ψωμί αισθάνθηκα περίεργα. Το ζεστό ζυμάρι όταν τύλιγε τα δάχτυλά μου ηδονικά, ζητώντας ανταπόκριση, ήταν σαν ερωτευμένος άνδρας μεθυσμένος από πόθο. Λέω, δεν μπορεί, τι είναι πάλι τούτο, τι παιχνίδια μου παίζει το ακατοίκητο;... Αλλά δεν ήταν παιχνίδι... Η αίσθηση του ζυμώματος, του ζεστού ζυμαριού μόνο με την αίσθηση του χαδιού σε λατρεμένο σώμα μοιάζει...
Δεν είναι τυχαία η φράση "προζυμάκι μου"...
Θεσπέσιο! Το αληθινό ψωμί δεν μοιάζει με το γνωστό του Super market... Θυμάμαι, ένα πρωί, στην Σίφνο, μόλις είχαμε φτάσει με ιστιοφόρο, ταλαιπωρημένοι από τα 7-8 μπωφόρ, βρήκαμε να πατήσουμε στεριά, να πιούμε έναν καφέ. Μας μύρισε ψωμί και σαν σκύλοι πίσω από θήραμα, ακολουθήσαμε την μυρωδιά του μες τα σοκάκια, σχεδιάζοντας να αγοράσουμε και τυρί να το συνοδέψουμε. Βρήκαμε τον φούρνο και αγοράσαμε ένα καρβέλι που έκαιγε. 5 άτομα κι ένα δίκιλο, καφτό λοφάκι που πεντοβόλαγε. Το απόλυτο ...gourmet έδεσμα! Πέσαμε σαν αγρίμια πάνω του... Ξεχάσαμε και τυπικότητες και μαχαίρια και τυριά, κοντέψαμε να φάμε και τα δάχτυλά μας... BTW έχω διάσημη μύτη (τύφλα να 'χει η Κλεοπάτρα!) Δεν αποπροσανατολίζεται ποτέ... Μεχρι και πριν πόση ώρα ξεφουρνίστηκε μπορώ να εξακριβώσω! Wednesday September 5, 2007 - 09:48pm (CEST)

Froggy: -Δεν έχω ζυμώσει και ως εκ τούτου δεν έχω άποψη σε ό,τι αφορά το ερωτικό κομμάτι. Γαστριμαργικά τώρα, δεν είμαι λάτρης του ψωμιού. Οφείλω όμως να παραδεχτώ ότι με τρελαίνει η μυρωδιά του ψωμιού που ψήνεται στο σπίτι. Κάνει το σπίτι μια αγκαλιά αυτή η μυρωδιά. Μια μυρωδιά μαμάς. Μια μυρωδιά που σε γαληνεύει. Εδώ στη Νορβηγία έχουν υπέροχες ποικιλίες ψωμιού. Ακόμη και εγώ που δεν είμαι φανατικός οπαδός του ψωμιού, έχω ξετρελαθεί. Thursday September 6, 2007 - 10:47am (EEST)

Albatross: -Αρκετά Σαββατοκύριακα κάθε χειμώνα, κατά προτίμηση όταν έχει παλιόκαιρο, πηγαίνουμε στον Πάρνωνα στο χωριό του φίλου μου του Τάσου. Μια απο τις αγαπημένες μας δουλειές είναι το ζύμωμα και το ψήσιμο του ψωμιού. Στρώνουμε άσπρο τραπεζομάντηλο στο τραπέζι και ζυμώνουμε στη μεγάλη πήλινη λεκάνη της γιαγιάς. Το ζύμωμα θεωρείται αντρική δουλειά και είναι όντως ιεροτελεστία που μας συναρπάζει και γι αυτό δεν αφήνουμε κανέναν άλλο να μπερδευτεί σ΄αυτό το πανηγύρι. Η μεταμόρφωση όλων αυτών των απλών υλικών στη ζωντανή και μυρωδάτη μάζα που μετά την κόβουμε και την πλάθουμε σε καρβελάκια, σε γεμίζει ενέργεια και οδηγεί το μυαλό σε χιλιάδες πράγματα την ώρα που τα χέρια δουλεύουν ασταμάτητα. Γεμίζουμε δυό πινακωτές καρβέλια και το βράδυ του Σαββάτου τα ψήνουμε στο φούρνο που είναι στην αυλή. Η ετοιμασία του φούρνου θέλει ώρα και μαστοριά και συνήθως χιονίζει ή βρέχει. Αυτή λοιπόν είναι η ώρα που βγαίνουν τα τσίπουρα τα Μακεδονίτικα, μπαίνουν τα χωριάτικα λουκάνικα στη κάρβουνα, παγώνουν οι πλάτες από το κρύο και φουντώνουν τα πρόσωπα από τη ζέστη κι από τα ποτηράκια που κατεβάζουμε. Το πρώτο καρβέλι το τρώμε μόνοι μας επιτόπου και μετά γεμίζουμε ένα μεγάλο κοφίνι μέχρι επάνω με μυρωδάτα ζεματιστά καρβέλια. Όταν, τέλος, μπούμε μέσα και κάτσουμε δίπλα στο τζάκι, η αίσθηση της ζέστης και της μυρωδιάς του φρεσκοψημένου ψωμιού είναι μοναδική.
Θα μπορούσαμε βέβαια να παίζουμε χαρτιά σαν τους υπόλοιπους που κάθονται δίπλα στο τζάκι και φωνάζοντας βουτάνε τα καρβέλια, αλλά είπαμε ότι δεν αφήνουμε κανέναν άλλο να ανακατευτεί σ΄αυτό το πανηγύρι.Επίσης την επόμενη φορά θα πούμε στα κορίτσια να φτιάξουν το ντεκόρ με τα πορτοκαλόφλουδα και επίσης θα προσέξω αν με κοιτάζει λάγνα ο Τασούλης την ώρα που ζυμώνουμε. Όταν ψήνουμε πάντως δεν το κάνει....Θέλω να χιονίσει... Thursday September 6, 2007 - 12:26pm (EEST)

Konstantinos: -Γεια σου, βρε θηρίο! Ψήνω ψωμί κάθε μέρα! Το ζυμώνω το πρωϊ πριν φύγω για τη δουλειά και το ψήνω το απόγευμα, όταν γυρίζω. Πριν από ένα μήνα ήταν στο Πάρκο της Τήλου μια εθελόντρια από το Ισραήλ (καταπληκτική κοπελιά, παρολίγο να την υιοθετήσω) που μου είπε ότι όταν ήταν 12 χρονών, πέθανε η μητέρα της. Δεν ήθελε να πάει στην κηδεία, αλλά ζήτησε από τους συγγενείς της να βάλουν στο φέρετρο τρία ψωμιά που είχε ψήσει για να συνοδεύσουν τη μητέρα της στον άλλο κόσμο. Ζήτησα να μου εξηγήσει το λόγο που έκανε κάτι τέτοιο, γιατί ήθελα να διατηρήσω την ευτυχία που μου έφερε ο συμβολισμός της πράξης της – όπως την ερμήνευσα εγώ. Thursday September 6, 2007 - 04:07pm (EEST)

AKK: - Μια φίλη μου λέει "Είναι τρελό που οι Έλληνες σε μια χώρα με τόσο λίγες πεδιάδες και στάρια, λατρεύουν τόσο πολύ το ψωμί". Sunday September 9, 2007 - 03:39pm (EEST)

__________________

Στην πραγματικότητα μου απάντησαν πολύ περισσότεροι, κι αρκετοί δευτερολόγησαν. Τούτες όμως εδώ οι απαντήσεις με εντυπωσίασαν. Ξεπερνούσαν το «ευχαριστούμε που μας τα 'πες» ή το «κι εγώ ζυμώνω» ή «για δες, τελικά πολλοί ζυμώνουν».
Αν και οι δυο τελευταίες φράσεις μπορούν να έχουν αμφιμονοσήμαντη σημασία, γιατί το να φτιάχνεις ψωμί είναι πράγμα όντως σπουδαίο και θαυμαστό.