Ημέρα της Γυναίκας

Εγώ είμαι η νέα γυναίκα
που θα καπνίζω
και θα ψηφίζω
Η καθεμιά μας αξίζει για δέκα
δεν δίνω γι' άντρες
έναν παρά.

Κάτω τα βέλα
και τα καπέλα
και τα φτερά και τα πονπόν
και τα μωρά.
Δε θέλω φούστες,
κορσέδες, σούστες
και δεν πετώ στις κορδελίτσες
τον παρά.

Εγώ είμαι η νέα γυναίκα
που θα καπνίζω
και θα ψηφίζω
Η καθεμιά μας αξίζει για δέκα
δεν δίνω γι' άντρες
έναν παρά.

Το παραπάνω φεμινιστικό επιθεωρησιακό τραγουδάκι σε μουσική Γ. Τσοκόπουλου πρωτοανέβηκε από τη Μαρίκα Κοτοπούλη στο θέατρο "Παναθήναια" το 1908. Έγινε μεγάλο σουξέ που ακουγόταν στο ραδιόφωνο για πάρα πολλά χρόνια, ως την εποχή που ήμουν εγώ μικρή κατά την εποχή της χούντας και τα πρώτα μεταπολιτευτικά χρόνια.

Η γιαγιά η Μαρίκα, η Μικρασιάτισσα γιαγιά μου, το τραγουδούσε και το είχε αναγάγει σε εθνικό ύμνο, καθώς ήδη απ' την Τρίγλια ήταν από τις πρώτες που πέταξε τις μακριές φούστες κι έκοψε τα μαλλιά της αλά γκαρσόν κατά τη νέα Ευρωπαϊκή μόδα. Ο παππούς ο Στέλιος, το '22 όταν την παντρεύτηκε, την πήγε στο χωριό του στην Αρναία, στη μητριά του την Αναστασία, που είχε στο μεταξύ μετά το θάνατο του πατέρα του ξαναπαντρευτεί κι έκανε με το Δημήτρη το δάσκαλο τέσσερα ακόμη παιδιά: Τον Αναστάση, την Ειρήνη, την Αντιγόνη και την Ισμήνη. Φαίνεται πως ο δάσκαλος είχε εμμονή με το Θηβαϊκό κύκλο κι έβγαλε τα παιδιά του με τα ονόματά των ηρώων του, αν και του διέφυγε ο Λάιος, o Οιδίποδας ή η Ιοκάστη.

Οι τρεις κοπέλες, Ειρήνη, Αντιγόνη και Ισμήνη θαύμαζαν τη γιαγιά, καθώς είχε τον τρόπο της το μαγικό να γοητεύει. Αγνοούσαν πως ο Στέλιος συζούσε μαζί της πριν παντρευτούν, αλλά η Μαρίκα αντιπροσώπευε αυτό το άπιαστο στοιχείο με λίγο κοσμοπολιτισμό εντός του, αδιανόητο για την ελληνική επαρχία τότε. Ύστερα ήταν και οι μπουγάδες της γιαγιάς. Γιατί καθώς η Μαρίκα είχε πετάξει τα βρακιά της μπελ επόκ και φορούσε δαντελένια σηθρού μεταξωτά, σοκάριζε το χωριό και λέγαν τότε οι γυναίκες της Αρναίας:

-Ελάτε να δείτε τα βρακιά της νύφης του δάσκαλου "τανγκό"!

Αυτό το "η νύφη του δάσκαλου τανγκό" ήταν συνώνυμο της παστρικιάς, γιατί το τανγκό ήταν πρόστυχος χορός, όχι γιατί γνώριζαν ότι ξεκίνησε από τα μπορντέλα της Αργεντινής, αλλά γιατί χορευόταν στας Ευρώπας και είχε το άσεμνο στοιχείο του εναγκαλισμού.

Η Μαρίκα έσπαγε πλάκα, αλλά δεν έλεγε κουβέντα. Κατά το συνήθειό της, όταν ερχόταν η ώρα να μιλήσει, ξεφούρνιζε κατεβατά αρχαίων και ρητά απέξω, κι έλαμπε και την τοποθετούσαν τότε στο βάθρο. Όταν κατέβηκαν κάτω στην Αθήνα, υπεράσπισε το όνομα της σουφραζέττας για τα καλά. Όχι μόνο με τα κοντά φουστανάκια, αλλά και με πηλοφόρι, όταν χτίζανε με το Στέλιο το σπίτι τους στου Χαροκόπου μοναχοί τους. Κι ανέθρεψε και τα κορίτσια με τις αρχές της σουφραζέττας, η μητέρα μου δεν έχανε ευκαιρία να το δηλώνει κιόλας, η αδερφή της με την καπατσοσύνη του Μικρασιατικού κυττάρου έμαθε να κάνει αυτό που ήθελε, όπως το ήθελε, δίνοντας στα αρσενικά την ψευδαίσθηση ότι περνάει το δικό τους.

-Εγώ θέλω, όταν είναι νύχτα και είναι μέρα, η γυναίκα μου να συμφωνεί μαζί μου, έλεγε ο μακαρίτης ο θείος ο Αλέκος.

-Εμείς τα κορίτσια μας τα έχουμε ελεύθερα και δεν περνάνε εδώ τέτοια! αντιγύριζε η Μαρίκα κι ο παππούς ο Στέλιος τσιμουδιά.

Η γιαγιά η Ελένη πάλι ήταν κι αυτή σουφραζέττα με τον τρόπο της. Αφού στο Μεσολόγγι των αρχών του '30 ήταν από τις πρώτες που τόλμησε να πάρει διαζύγιο απ' τον πρώτο της άντρα με τον οποίο την πάντρεψαν με το ζόρι, όταν η καρδιά της σκίρτησε στη θέα του παππού του Σπύρου. Κι έμαθε να κάνει κουμάντο στην οικογένεια αυτή, όμοια όπως και η γιαγιά η Μαρίκα έκανε κουμάντο στη δικιά της οικογένεια.

Τα αρσενικά ευνουχίστηκαν, παρέμειναν στη σκιά και σώπασαν. Ίσως γιατί μέσα στο δυναμισμό των δυο γιαγιάδων δεν υπήρχε το στοιχείο του συμβιβασμού, η ικανότητα να ελίσσονται και ερωτεύτηκαν και οι δυο τους στην αρχή πολύ, πέσανε στον έρωτα με τα μπούνια, σαν πόλεμος χωρίς υποχώρηση που έπρεπε να δείξουν και στους γύρω τους κι έπρεπε με νύχια και με δόντια μετά να υπερασπιστούν τις επιλογές τους κι ούτε ο Στέλιος ταίριαζε στη μια ούτε ο Σπυρέττος στην άλλη, αλλά ας είναι, χωρίς αυτούς δε θα υπήρχαν ούτε οι γονείς μου ούτε κι εγώ.

___________________________________________________

Μια ματιά στις στατιστικές για τα δικαιώματα της γυναίκας στην Ελλάδα σήμερα είναι απογοητευτικά. Βρισκόμαστε στην 75η θέση στην παγκόσμια κατάταξη επί 130 χωρών με μια θέση πριν από μας τη Μαδαγασκάρη και μια θέση μετά την Κύπρο με τη θέση μας να ολισθαίνει συνεχώς τα δύο τελευταία χρόνια. Πρώτες έρχονται οι Βόρειες Χώρες: Νορβηγία, Φινλανδία, Σουηδία, Ισλανδία. Ακολουθούν Νέα Ζηλανδία, Φιλλιπίνες και Δανία στην 7η θέση.

Σε πρώτη ανάγνωση οι Ελληνίδες ίσως θα κοίταζαν με θαυμασμό τη θέση των γυναικών στο Βορρά, αλλά οι γυναίκες στη Σκανδιναβία δεν είναι καθόλου καλομαθημένες όπως η σύγχρονη Ελληνίδα. Θα κάνουν χειρωνακτικές δουλειές, θα γεννήσουν στο Μαιευτήριο το πρωΐ και το απόγευμα θα πάρουν το μωρό και θα πάνε σπίτι τους. Λείπουν και τα γυναικεία τερτίπια και κολπάκια του Νότου: "Σε θέλω, μμμ, δεν ξέρω, ίσως, ναι, όχι, θα δούμε, μπορεί, μάλλον, θα δείξει" ή "σε θέλω, αλλά δε στο λέω, για να μην το πάρεις επάνω σου" και "μάλλον σου λέω όχι, αλλά εννοώ ναι" μέσα στη διαδικασία του τυλίγματος. Το ναι είναι ναι, το όχι είναι όχι κι αυτό δεν αποκλείει ούτε το παιχνιδίζειν ούτε το φλερτ.

Είναι κι άλλα πράγματα που εξακολουθώ και δεν καταλαβαίνω στη νοοτροπία του δικού μου φύλου. Φεμινισμός δε σημαίνει αντιπαλότητα των δύο φύλων. Σημαίνει αρμονική συμβίωση χωρίς καπηλεία του άλλου. Σημαίνει γνώση των ορίων σου και των ιδιαίτερων δεξιοτήτων σου. Δεν έχουμε πόλεμο γυναίκες και άντρες. Ούτε και η φεμινίστρια καταξιώνεται ως τέτοια αν δηλώσει ότι αποτάσσεται μετά βδελυγμίας τις φούστες, τις σούστες και τα μωρά. Δεν είναι υποχρεωτική η τεκνοποίηση. Ελεύθερη επιλογή είναι και δεν είναι ανεξάρτητη διαδικασία απ' το πρόσωπο που σου εμπνέει τη διάθεση να γίνεις μητέρα ή πατέρας. Δεν κάνεις πρώτα παιδί και μετά επιλέγεις το πρόσωπο που θα ερωτευτείς, δεν είσαι πρώτα μάνα ή πατέρας που στο βωμό της μητρότητας ή της πατρότητας θυσιάζεις όλα τ' άλλα. Γιατί πρώτα κοιτάμε να είμαστε άνθρωποι και να λύσουμε βασικά θέματα με τον εαυτό μας, μετά είμαστε η ευχαρίστηση που αντλούμε μέσα από τον έρωτα και τελευταία είμαστε ρόλος. Μάνα ή πατέρας. Αν αυτή η συνταγή χαλάσει, το φαγητό αποτυγχάνει και το "θυσιάζομαι για το παιδί μου" δεν πείθει κανέναν και πρωτίστως το ίδιο το παιδί.

Αν θυμάμαι καλά, σήμερα οι άντρες δίνουν στις γυναίκες λουλούδια, όπως και στη γιορτή της μητέρας και οι γυναίκες βγαίνουν στα μπαράκια μοναχές τους, για να αποδείξουν τι; Ότι μπορούν να τα πίνουν καλύτερα απ' ό,τι αν είναι με άντρες; Και ποιος εμποδίζει ποιαν να βγει και να τα πίνει με ομάδες γκέττο κατά μόνας; Κόσμος χωρίς άντρες είναι το ίδιο ανούσιος όπως και κόσμος χωρίς γυναίκες. Και ο φεμινισμός στην Ελλάδα αλλού πρέπει να επικεντρωθεί: Στα δικαιώματα, στις απολαβές στον εργασιακό χώρο, στις απολύσεις με τη μητρότητα, στο υψηλό ποσοστό της γυναικείας ανεργίας, στην εγκατάλειψη της γυναίκας απ' όλους τους φορείς -αν αφήσει τη δουλειά της για τη μητρότητα και μείνει τελικά και χωρίς άντρα και χωρίς δουλειά (όπου κοντά σ' όλα τ' άλλα η ιδιωτική ζωή της διαζευγμένης μητέρας είναι ανύπαρκτη στην Ελλάδα σε σχέση με τη ζωή του διαζευγμένου πατέρα), και στα χίλια και ένα καρπούζια που μια εργαζόμενη μητέρα θα πρέπει να σηκώσει κάτω απ' την ίδια μασχάλη, γιατί θα πρέπει να ανταποκριθεί στο ρόλο της καριερίστας, της συζύγου, μάνας, ερωμένης, μαγείρισσας, πλύστρας, παραδουλεύτρας, γραμματέα των πραγμάτων του σπιτιού, νοικοκυράς, κυρίας και τσούλας - τρία σε ένα- με αποτέλεσμα τη φυσική και ηθική της εξόντωση.

Η ανάπτυξη του φεμινιστικού κινήματος συνδέεται με το ρατσισμό, το φόβο της διαφορετικότητας, τα στερεότυπα των κοινωνιών για το ρόλο των φύλων θεμελιωμένα και συνεπικουρούμενα από τις θρησκείες, την ανισότητα των ευκαιριών, την ομοφοβία, τη βία που υφίσταται η γυναίκα καθημερινά απ' την ηθική παρενόχληση στους εργασιακούς χώρους μέχρι το θεσπισμένο διά του γάμου βιασμό στο σπίτι και τις πάσης φύσεως διακρίσεις που στηρίζονται στο φυλετικό, πολιτικό ή θρησκευτικό ρατσισμό, την καταπίεση ή τη σεξουαλική αντικειμενοποίηση, την κακοποίηση. Η βάρβαρη επίθεση που υπέστη η Κωνσταντίνα Κούνεβα ήταν και επίθεση εναντίον της γυναίκας.

Και για να θυμόμαστε και λίγο την Ιστορία: Η 8η Μαρτίου δεν είναι η μέρα των λουλουδιών ούτε η μέρα της μαζικής γυναικείας εξόδου. Είναι η μέρα που θεσπίστηκε το 1911 στην Κοπεγχάγη ως παγκόσμια ημέρα της γυναίκας από την Clara Zetkin, αγωνίστριας για τα γυναικεία δικαιώματα και μέλους αρχικά του Σοσιαλδημοκρατικού Κόμματος Γερμανίας, κατόπιν της Λίγκας του Σπάρτακου και μετά μέλους του Κομμουνιστικού Κόμματος Γερμανίας.

Δε θα Βαλεντινοποιήσουμε και το φεμινισμό. Αρκετά βαλεντινοποιήσαμε όλες τις ιδέες με τη θέσπιση των παγκοσμίων ημερών, που στην πράξη δεν αποδεικνύουν απολύτως τίποτα.

Στη φωτογραφία η Clara Zetkin και η Rosa Luxemburg to 1910

© Ελένη Καλλιανέζου, Vejen, 8 Mαρτίου 2009