Θυμάσαι την 9η Απριλίου;

Το 2011 είχα ακόμη το παλιό σπίτι στο Vejen, με κομμένη τη θέρμανση και το ίντερνετ. Σχεδόν κάθε μέρα περπατούσα με το σακίδιο με το παλιό λάπτοπ τρία χιλιόμετρα για τη βιβλιοθήκη του Brørup, του κοντινού χωριού. Από την ώρα που άνοιγε ως την ώρα που έκλεινε. Εκεί είχε ζέστη, είχε δωρεάν ίντερνετ κι είχε και τη φιγούρα της βιβλιοθηκαρίου να κινείται ανάμεσα στα ράφια με τα βιβλία, από τις λίγες ανθρώπινες παρουσίες που γλύκαινε λίγο την αγριάδα της μοναξιάς μου. Δεν τη γνώριζα, δεν είχαμε ανταλλάξει και πολλές κουβέντες, ήταν όμως μια παρουσία που την είχα οικειοποιήσει εν αγνοία της.

Δεν είχα λεφτά ούτε για την περιβόητη licens, την άδεια δηλαδή για ίντερνετ και ραδιοτηλεόραση κι έτσι ούτε καν ραδιόφωνο δεν μπορούσα να έχω στο σπίτι ν' ακούω μια κουβέντα, να μην αγριεύω εντελώς. 

Δανειζόμουν κόμιξ του Storm P., βιβλία τεχνικής για πλέξιμο, audio-βιβλία και κινηματογραφικές ταινίες που έβλεπα στο σπίτι στο λάπτοπ κουκουλωμένη με το πάπλωμα, στην αρχή με τη γάτα πάνω μου, μετά, όταν πέθανε η γατούλα, με νήματα πλεξίματος που είχα από την Ελλάδα, μια Καινή Διαθήκη, σπανιότερα με κάποιο ελληνικό βιβλίο που ξετρύπωνα από τις κλειστές ακόμη κούτες της μετακόμισης από Ελλάδα. 

H επιλογή στα ηχητικά βιβλία ήταν περιορισμένη κι επειδή εκείνο το φεγγάρι δεν άντεχα βιβλία για παιδιά, έβρισκα κάποια ιστορικά μυθιστορήματα, ο Θεός να τα κάνει, για να κάνω εξάσκηση και στα δανέζικα. Κακογραμμένα τα περισσότερα, άρλεκιν του σωρού με μεσαιωνικό ντεκόρ, τα ερωτικά πάθη της καμαριέρας της Σοφίας του Μινσκ, της γυναίκας του Βάλντεμαρ του Μεγάλου, που της διέφθειρε την παρθενία το καθίκι ο διάδοχος, ο μετέπειτα επονομαζόμενος Βάλντεμαρ ο Νικητής, και την κατέστησε έγκυο κι αυτή εξηπατήθη και δεν ήξερε πώς να κρύψει την ντροπή της, αλλά έπρεπε και να το βουλώσει, γιατί ο λεγάμενος δεν ήταν δα κι ο πάσα εις. 

Μάθαινα πλέξεις καθώς ο διάδοχος τη φιλούσε κι αυτή ριγούσε, εκνευριζόμουν, για να έρθω στα ίσα μου πάταγα από πάνω μια μουσική μπαρόκ, αλλά επέστρεφα στην ακουστική παπάρα του δράματος της καμαριέρας, όντας ψυχαναγκαστική· μια και το άρχισα έπρεπε και να το τελειώσω. Ύστερα το γύριζα στις ταινίες. Οι περισσότερες που δανειζόμουν ήταν δραματικές, κάτι δραματοποιημένες σειρές του BBC του Ντίκενς -όπου οι ήρωες με τα χρέη καταλήγουν στη φυλακή, την Πείνα του Henning Carlsen του '66 βασισμένη στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Χάμσουν, το Άκου, δε γέλασε κάποιος;" πάλι του Henning Carlsen, με τον ήρωα που είναι άνεργος στην Κοπεγχάγη του '30 και μένει κι άστεγος στο τέλος και γελάει κι ο Θεός με το χάλι του. 

Κάποια στιγμή μέσα στις ταινίες δανείστηκα και το Flammen og Citronen, Φλόγα και Λεμόνι, στην Ελλάδα έμαθα κυκλοφόρησε με τον τίτλο Μέρες Θυμού, Κύριος οίδε γιατί. Η υπόθεση εκτυλίσσεται στη Δανία τον καιρό της Κατοχής και διηγείται την ιστορία δυο σαμποτέρ, που παίρνουν το όνομά τους ο ένας από τα κατακόκκινα μαλλιά του, ο άλλος από την κιτρινιάρικη όψη του. Με πρόσχημα ότι θα κάνω εξάσκηση στα δανέζικα, περισσότερο για να είμαι απασχολημένη να μην σκέφτομαι, κάθισα και κατέγραψα όλους τους διαλόγους της ταινίας, σταματώντας την ανά τρίλεπτο. Η ταινία άρχιζε έτσι: 

"Kan du huske, da de kom? Kan du huske den 9. april? Det tror jeg, du kan. Det kan alle. De var pludselig alle vegne. Gestapo, Wehrmaht, Abwehr, SS. Alle de tyske korps. Tyske nazister. Danske nazister. De kom alle frem fra mørket. De havde bare ventet på dagen. Gik du ud og så på det? Hvad tænkte du?"1

Ένα χρόνο μετά, το '12 γνωρίστηκα με το γατούλη. Πέντε χρόνια από σήμερα. "Έναρξη κατοχής της Δανίας", σχολίασε. Η κατοχή στη Δανία έληξε στις 5 Μάη του 1945. Κράτησε πέντε χρόνια. Δεν είχα ποτέ μου αίσθημα κτητικότητας σ' ανθρώπους. Αλλά περιμένω να περάσει η 5η του Μάη. Να δω τι σόι απελευθέρωση προοιωνίζεται. 

© Ελένη Καλλιανέζου, Toftlund, Κυριακή των Βαΐων 9 Απριλίου 2017 

1 Μπορείς να θυμηθείς τότε που ήρθαν; Μπορείς να θυμηθείς την 9η Απριλίου; Νομίζω μπορείς. Όλοι μπορούν. Ήταν ξαφνικά παντού. Η Γκεστάπο, η Βέρμαχτ, η Αντικατασκοπεία, τα SS. Όλα τα γερμανικά σώματα. Οι Γερμανοί ναζιστές. Οι Δανοί ναζιστές. Βγήκαν όλοι απ' τα σκοτάδια. Περίμεναν απλώς τη μέρα. Βγήκες έξω να τους δεις; Τι σκέφτηκες;