Ο Οδυσσέας και η Σειρήνα της Δανίας του Νότου

Αν κάποιος ρωτήσει έναν Αμερικάνο ή έναν Βορειοευρωπαίο μέσου μορφωτικού επιπέδου τι γνωρίζει για την Ελλάδα, το πιθανότερο είναι ότι θα συγκεντρώσει καμιά δεκαριά κλισέ που περιλαμβάνουν κάποια (λίγα) νησιά του Αιγαίου και την Κρήτη, το σουβλάκι, το ούζο, το Ζορμπά, το συρτάκι, άντε στην καλύτερη περίπτωση και τον Παρθενώνα, τον Πλάτωνα ή τον Όμηρο, που χαίρουν ωστόσο μικρότερης δημοφιλίας απ' το τζατζίκι, του οποίου κόπιες και παραλλαγές κυκλοφορούν και στα σούπερ μάρκετ. Παρά τους όποιους τρομοφόβους του μεσοαστού Αμερικάνου, η Ελλάδα θα παραμείνει μέσα στον κατάλογο των εξωτικών χωρών που θα επιθυμούσε να επισκεφτεί πριν πεθάνει, με τον ίδιο τρόπο που στη Βόρεια Ευρώπη το πορτοκάλι ή το ρόδι είναι τροπικά φρούτα και ο τζίτζικας ένα άγνωστο έντομο που ζει κοντά στον Ισημερινό.

Πέρσι, στην εποχή γύρω απ' τις βουλευτικές εκλογές και πριν το κανόνι του Δ.Ν.Τ. ακούσαμε και για ευσεβείς πόθους μετατροπής της Ελλάδας στη Δανία του Νότου -πιθανόν έχοντας λησμονήσει πως το 19ο αιώνα ο Καποδίστριας επιθυμούσε να μετατρέψει ρυμοτομικά την Ελλάδα σε Ελβετία- και ο Αδριανός δυο περίπου χιλιετηρίδες πριν οραματιζόταν μια Αθήνα με υδραγωγεία και αποχετευτικό σύστημα της προκοπής, κατά το πρότυπο της Ρώμης.

Η Ελλάδα δεν έγινε ποτέ βέβαια ρυμοτομικά Ελβετία και η Αθήνα δεν απέκτησε ποτέ αποχετευτικό σύστημα της προκοπής, αντίθετα, είναι μια τερατώδης και άθλια αισθητικά πρωτεύουσα, ακόμα και για το μετανάστη, όπως η αφεντιά μου, που, καιγόμενη απ' τον πόθο να ξαναδώ "πατρίδα" σ' ένα απ' τα ταξίδια μου την τελευταία πενταετία, πήγα με τη βαλίτσα απ' το αεροδρόμιο απευθείας στην Πλάκα, για να παραγγείλω μια μερίδα μπάμιες, μια φέτα κι ένα καραφάκι ούζο, να γίνω σκνίπα και να αρχίσω να κλαίω.

Όταν ρώτησαν κάποτε την Ελένη Γλύκατζη-Αρβελέρ πού αποδίδει την κακοδαιμονία της Ελλάδας στα περί πνευματικότητας σήμερα είπε πως στην Ελλάδα δεν υπάρχει συλλογικότητα, γι' αυτό και βλέπει κάποιος έξοχες πνευματικές προσωπικότητες, αλλά απουσία πνευματικής ζωής. Για τα περί αδιαφάνειας, ρεμούλας και διαφθοράς στον οικονομικό και πολιτικό βίο έχουν γραφτεί - και γράφονται σωρείες άρθρων που δε στερούνται αναλυτικής ικανότητας ή ευθυκρισίας, το αντίθετο μάλλον· μια ακόμα αναφορά δε θα εκόμιζε τη γλαύκα. Αυτό εντούτοις που διαφεύγει απ' τις περισσότερες εμβριθείς αναλύσεις είναι ότι ιστορικά η Ελλάδα χαρακτηρίζεται από μια απέραντη θεωρητικολογία και αμετροέπεια που δεν ενδιαφέρεται ποσώς για πρακτική εφαρμογή ή απτό αντίκρυσμα της θεωρίας, μια νοοτροπία ορατή τόσο στο γεγονός ότι η αρχαία Ελλάδα, φερειπείν, είχε αναπτυγμένη επιστήμη -αλλά όχι και τεχνολογία- (τη εξαιρέσει πιθανόν του Αρχιμήδη, ο οποίος όμως ήταν Έλληνας του "εξωτερικού" και διέπρεπε με χορηγία Ιέρωνος), όσο και σήμερα με τη λογική των 100 παραθύρων στα τηελεοπτικά Μ.Ε., όπου πάσης φύσεως επαγγελματίες μαϊδανοί θα επανεφεύρουν τον τροχό προσθέτοντας (?) στην ενημέρωση του πολίτη, όμως παρά τις εκατοντάδες γνωματεύσεις ο ασθενής εξακολουθεί να νοσεί. Γιατί, ακόμη μια φορά ειπώθηκε κάτι για να ειπωθεί, κι αν τυγχάνει το ρηθέν ή η διαπίστωση να είναι διά στόματος πολιτικού ή θα μείνει στις καλές προθέσεις ή ο ουσιαστικός σκοπός των εξαγομένων απ' το στόμα είτε είναι λόγος είτε εμετός είναι τα εισαγόμενα στο στόμα.

Στα παραπάνω υπάρχει και κοινό θεατών: των συμφωνούντων, των αντιφωνούντων, των χειροκροτούντων και των υπερθεματιζόντων και το show καλά κρατεί, αλλά θα παραμείνει εκεί: στο show. Panem et circenses sine panem. Aλλά, δεν είναι έτσι πατριώτες! Όποιος θεωρητικολογεί οφείλει και να πράξει, αλλιώς δεν έχει συνέπεια λόγου και πράττειν και είναι αφερέγγυος. Κι όταν πράττει οφείλει και να πετύχει, όχι να απαντήσει "ναι μεν, προσπαθώ... αλλά... ". Η λέξη προσπάθεια είναι η δικαιολογία της μετριότητας και όταν εκστομίζεται από πολιτικό είναι παραδοχή της αποτυχίας.

© Ελένη Καλλιανέζου, Vejen, 28 Σεπτεμβρίου 2008