Ευχές – Μαγικά - Ιστορίες απ' την Ιαπωνία και Χάρτινα Καράβια

Ηieronymus Bosch, Ο Τσαρλατάνος (The Conjuror), 1475-1480, Δημοτικό Μουσείο, Saint-Germain-en-Laye

Μαγικά.

Τα μικρά παιδιά διακατέχονται συνήθως απ' την πίστη τους στην παντοδυναμία του μαγικού. Η αγάπη που τους δίνουν οι γονείς τους ριζώνει βαθειά, είναι αυτό το «αφού βρε εγώ σ' αγαπώ, δεν παθαίνεις τίποτα», που επεκτείνεται στην παιδική δεισιδαιμονία: Περπατώ στο πεζοδρόμιο στις πλάκες, προσέχοντας να μην πατήσω τις γραμμές για να εκπληρωθεί η ευχή μου, όποιος περνά τον αυλόγυρο του εγκαταλελειμένου σπιτιού πεθαίνει γιατί είναι στοιχειωμένο, προστατεύω αυτούς που αγαπώ – αν πάψω να τους αγαπώ, παθαίνουν κακό κι άλλα πολλά ων ουκ έστι αριθμός, που ακόμη και η εποχή μας που στερείται τόσο μαγείας και η φαντασία χλευάζεται δεν κατάφερε να ξεριζώσει.

Επεκτείνεται και στους ενήλικες με τη θρησκευτικότητα, το άναμμα ενός κεριού, το τάμα, τις τεχνικές διαλογισμού, τα τελετουργικά εξαγνισμού, τα φυλαχτάρια και τα γούρια.

Των Φώτων γίνεται ο αγιασμός και φεύγουν τα καλλικαντζάρια που μαγαρίζουν τα γλυκά, σπίτια λιβανίζονται για να ξορκίσουν τον Εξαποδώ, ο γρουσούζης φεύγει αν του ρίξεις πάνω του αλάτι κι ο ανεπιθύμητος δεν ξαναπατά, αν οι νοικοκυρές τοποθετήσουν τη σκούπα ανάποδα, η μαύρη γάτα είναι γρουσουζιά αν είναι ξένη και γούρι αν είναι δική σου, η 13η του μηνός είναι μέρα κακή, τα δίσεχτα έτη θεωρείται κακό να παντρεύεσαι...

Μερικές φορές, ακόμη και ο βαθειά σκεπτικιστής, όταν μια σειρά συμπτώσεων επιβεβαιώσει τις δεισιδαιμονίες και τις προλήψεις, θ' αρχίσει να φυλάγεται, μόλις δει ότι αυτές τον αγγίζουν.

Γεννήθηκα και μεγάλωσα στη Νέα Σμύρνη σ' ένα σπίτι που έφερε τον αριθμό 13. Ο πατέρας μου παντρεύτηκε για δεύτερη φορά στις 13 Ιουλίου 1973. Η μητέρα μου πέθανε Παρασκευή και 13 έτους δίσεκτου, ο πατέρας μου πέθανε φέτος, πάλι έτος δίσεκτο. Η Μικρασιάτισσα γιαγιά πέθανε 29 του Φλεβάρη έτους δίσεκτου, ο Μεσολογγίτης παππούς στις 15 Μάρτη, πάνω στις Ειδούς, ίδια μέρα που δολοφονήθηκε ο Ιούλιος Καίσαρας το 44 π.Χ.

Το 2000 συμμετείχα σ' ένα διαγωνισμό διηγήματος της Ελευθεροτυπίας και ήμουν μέσα στους 13 που ξεχώρισαν. Το διήγημα μιλούσε για το Φρήντριχ Βίλχελμ Χέρσελ που ανακάλυψε τον πλανήτη Ουρανό στις 13 Μάρτη του 1781 και βγήκε σε βιβλίο μαζί με τα υπόλοιπα διηγήματα και τίτλο 13 Νέοι Συγγραφείς.

Σχεδόν αστείο...



Οριγκάμι – Ευχές – Μια Ιστορία από την Ιαπωνία

Οριγκάμι είναι το καλλιτεχνικό δίπλωμα χαρτιού, τέχνη πανάρχαια της Ιαπωνίας. Τα χάρτινα καράβια και οι σαΐτες των παιδικών μας χρόνων είναι κι αυτές οριγκάμι. Ο σκοπός είναι να φτάξεις γεωμετρικές φόρμες, κατά προτίμηση από ένα μόνο χαρτί, χωρίς να χρησιμοποιήσεις κόλλα. Μια παλιά γιαπωνέζικη παράδοση λέει πως αν κάποιος φτιάξει 1000 οριγκάμι και κάνει μια ευχή, τότε η ευχή του πραγματοποιείται.
Χρησιμοποιούνται και στα μαθηματικά στη μελέτη της συμμετρίας.

Η Sadako Sasaki ήταν ένα κορίτσι απ' την Ιαπωνία που γεννήθηκε το 1943 κοντά στη Χιροσίμα και πέθανε το 1955. Διαγνώστηκε ότι έπασχε από λευχαιμία, από τη ραδιενέργεια της βόμβας.

Βάλθηκε λοιπόν να φτιάξει 1000 οριγκάμι με την ευχή να γιατρευτεί. Οι συμμαθητές της στο σχολείο άρχισαν κι αυτοί να φτιάχνουν οριγκάμι για να ξαναβρει η Sadako την υγειά της. Η μικρή πέθανε πριν ολοκληρωθούν τα 1000 οριγκάμι. Ωστόσο, οι συμμαθητές της συνέχισαν να διπλώνουν χαρτιά, τούτη τη φορά για την ειρήνη.

Έμεινε από τότε συνήθειο σχολειά απ' όλο τον κόσμο να στέλνουν στη Χιροσίμα οριγκάμι εις μνήμην του μικρού κοριτσιού στην επέτειο της ρίψης της βόμβας.

M. S. Escher, Απελευθέρωση (Liberation)

Χάρτινες βαρκούλες.

Το καλοκαίρι του 2007 στη Δανία μέσα σε προσωπικά αδιέξοδα βάλθηκα να φτιάχνω κι εγώ οριγκάμι. Χάρτινες βαρκούλες από πολύχρωμα χαρτιά. Μην ξέροντας τι ευχή να βάλω, μιας και όσο προσδιορίζεις αυτά που επιθυμείς, τόσο μεγαλύτερες οι πιθανότητες να τα αποκτήσεις με τα καλά τους – αλλά και τα αρνητικά τους, είπα μόνο μια λέξη: Ελευθερία. Ύστερα δεν έλεγα πια τίποτα. Έφτιαξα 1000 χάρτινες βαρκούλες κι είναι ακόμη στο σπίτι μου στη Δανία σ' ένα καλάθι λυγαριάς.

Ύστερα ήρθε έτος δίσεχτο. Και τώρα πάει να φύγει, αν και ακούγεται ότι το 2009 θα είναι μάλλον δυσοίωνο.

Και μόλις τώρα, προς το τέλος του ανακάλυψα ότι πραγματική ελευθερία είναι να μην επιθυμείς απολύτως τίποτα. Γιατί όσο ο άνθρωπος επιθυμεί, τόσο περισσότερο εγκλωβίζεται στις πεθυμιές του.

Ευχή για το 2009: Καμία. Για να γεμίσει με φως. Γιατί οι πολλές επιθυμίες είναι πολύχρωμες κι όλα τα χρώματα του κόσμου συνθέτουν το μαύρο. Κι αν υπάρξουν στο διάστημα πολλές μαύρες τρύπες, ο χώρος και ο χρόνος θα εγκλωβιστούν. Και δεν κατέχουν πολλοί την τεχνική να βγαίνουν απ' τις μαύρες τρύπες σε παράλληλα σύμπαντα. Οι πραγματικοί μάγοι είναι λιγοστοί κι οι τσαρλατάνοι αυξάνουν.

© Ελένη Καλλιανέζου, Αθήνα 31 Δεκεμβρίου 2008