Παρασκευή 17 Απριλίου 2009

Σταυροί - Αιέν ο Κόσμος - Ωόν / Ο Ων

Ο σταυρός κι η συμβολιστική του φέρει πολλές ομοιότητες με τις Πυθαγόρειες ή Νεοπλατωνικές θεωρίες στη μεταφυσικό συμβολισμό του ορθογωνίου τριγώνου. Στα τρίγωνα ο κατακόρυφος άξονας συμβολίζει τη θεία βούληση, ο οριζόντιος την ανθρώπινη επιθυμία. Τέλος, η υποτείνουσα ταυτίζεται με την Ειμαρμένη. Όσο αυξάνει σε μήκος μία εκ των καθέτων πλευρών, τόσο αυξάνει και το μήκος της Ανθρώπινης Μοίρας. Το ιδανικό θα ήταν, κατά τους μεταφυσικούς ερμηνευτές του Πυθαγορείου θεωρήματος η ανθρώπινη βούληση να ταυτίζεται με τη θεία. Τότε δεν υπάρχει Πεπρωμένο.


Ιερώνυμου Μπος, Η Σταύρωση της Αγίας Ιουλίας, Palazzo Ducale, Βενετία


Όμοια και ο σταυρός, μέσα από την πληθώρα αυτών που μας παραδίδεται ότι σταυρώθηκαν, όπως ο Ορφέας, ο Διόνυσος ή ο Ιησούς: θείος νόμος ο κατακόρυφος άξονας, οριζόντιος η ανθρώπινη επιθυμία που εναντιώνεται στη θεία βούληση, που ακριβώς και λόγω της καθετότητας των στελεχών του σταυρού, οι δύο άξονες ούτε θα παραλληλιστούν, αλλά ούτε και θα ταυτιστούν ποτέ, κι έτσι συνεπαγωγικά θα οδηγήσουν και στο θάνατο. Ακολουθεί ανάσταση, όταν ο Άνθρωπος πληρώνει το τίμημα της ύβρης του και της παράβασης του νόμου -όσο κοντράρεται με το θείο- και μέσω αυτής της πράξης τελικά κάνει την υπέρβαση και (απο-)θεώνεται.


Giotto di Bondone, Eπιτάφιος Θρήνος, Cappella Scrovegni, Padova


Δε θα υπήρχε απολύτως κανένα νόημα στην έννοια της υπέρβασης του ορίου, της θέωσης ή της αποθέωσης, αν ο Άνθρωπος δεν υπερέβαινε το Νόμο. Ο Νόμος δεν αποτελεί καθόλου εχέγγυο Δικαιοσύνης. Υπάρχει Νόμος, ακριβώς γιατί δεν υπάρχει Δικαιοσύνη, όπως και Δικαιοσύνη υφίσταται ένεκα της απώλειας ή της μη-κατανόησης της έννοιας του Αγαθού. Αλλά, νομοτελειακά και βάσει των απλών Αριστοτέλειων νόμων Λογικής, όσο θες να ορίσεις μια έννοια σε βάθος της στερείς το εύρος της. Θα ήταν ωστόσο γελοίο να αποποιηθούμε των διασαφηνίσεων που είναι αναγκαίες στις έννοιες βάθους, μόνο για να υπερασπιστούμε το πλάτος των εννοιών. Eίναι απαραίτητο να εξετάζονται τόσο στη Μακροκοσμική όσο και στη Μικροκοσμική τους θεώρηση, μακρόκοσμοι και μικρόκοσμοι μαζί -ξεχωριστά και αυτόνομα- αιτιοκρατικά και ολιστικά και στη μεταξύ τους διαλεκτική, αυτό που οι Έλληνες ποιητές εύγλωττα διατύπωσαν ως "τ' είναι θεός; τι μη θεός; και τι τ' ανάμεσό τους;" του Σεφέρη, που κι ο Ελύτης δοξάζει:

ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ το χέρι που επιστρέφει
από φόνο φριχτόν και τώρα ξέρει
ποιός αλήθεια ο κόσμος που υπερέχει
ποιό το "νυν" και ποιό το "αιέν" του κόσμου :

ΝΥΝ το αγρίμι της μυρτιάς Νυν η κραυγή του Μάη
ΑΙΕΝ η άκρα συνείδηση Αιέν η πλησιφάη

Νυν νυν η παραίσθηση και του ύπνου η μιμική
Αιέν αιέν ο λόγος και Τρόπις η αστρική

Νυν των λεπιδόπτερων το νέφος το κινούμενο
Αιέν των μυστηρίων το φως το περιιπτάμενο

Νυν το περίβλημα της Γης και η Εξουσία
Αιέν η βρώση της Ψυχής και η Πεμπτουσία

Νυν της Σελήνης το μελάγχρωμα το ανίατο
Αιέν το χρυσοκύανο του Γαλαξία σελάγισμα

Νυν των λαών το αμάλγαμα και ο μαύρος Αριθμός
Αιέν της Δίκης το άγαλμα και ο Μέγας Οφθαλμός

Νυν η ταπείνωση των Θεών
Νυν η σποδός του Ανθρώπου

Νυν Νυν το μηδέν

και ΑΙΕΝ Ο ΚΟΣΜΟΣ Ο ΜΙΚΡΟΣ, Ο ΜΕΓΑΣ !

όπου τελικά κανείς δεν ξέρει αν εδώ ο ποιητής γράφει απλώς στίχους, φιλοσοφεί, κοσμολογεί ή θεολογεί, αλλά σίγουρα γνωρίζει καλά το διά ταύτα της Νιτσεϊκής φιλοσοφίας, ότι ποτέ το "φυσιολογικό" δεν οδήγησε σε τίποτα σπουδαίο, είναι το παρά φύσιν που οδηγεί στα θαύματα. Αλλά, η απαραίτητη προϋπόθεση της υπέρβασης είναι το να πληρώσεις οπωσδήποτε το τίμημα της παράβασής σου, που τις περισσότερες φορές -μπροστά μάλιστα και σε τέτοιες υψιπετείς φιλοδοξίες- είναι ιδιαίτερα βαρύ.



Peter Paul Rubens, Προμηθέας Δεσμώτης (Gefesselter Prometheus), 1611-12, Museum of Art, Philadelphia


Δε γνωρίζω μήτε τ' είναι θεός ή μη θεός ή τ' ανάμεσο, υποθέτω πως κανείς δε γνωρίζει κι ούτε παίζει κανέναν ουσιώδη ρόλο να το μάθουμε, αυτό που γνωρίζω όμως είναι ότι όλοι οι άνθρωποι σε όλες τις εποχές έψαξαν και ψάχνουν αγωνιωδώς τις Πλάτρες, την Ουτοπία ή την Ιθάκη, κι αυτό γιατί η υπέρβαση είναι μέσα στην ανθρώπινη φύση και την κάνει πρώτα ο νους που είναι και ο μέγας ταξιδιάρης. Ακολουθεί η απαραίτητη τιμωρία για τις παραβάσεις. Στο μύθο ο Οδυσσέας πληρώνει την ύβρι του της εκπόρθησης του κάστρου της Τροίας με τις περιπλανήσεις του, ο Προμηθέας θα αλυσοδεθεί στον Καύκασο με τον αετό του Δία να του τρώει τα συκώτια -αφού έδωσε στους ανθρώπους τη φωτιά-, ο Ηρακλής τέλος κάηκε στην πυρά για να γλυτώσει απ' τους πόνους που του προκάλεσε ο χιτώνας της Διηάνειρας, αλλά ανέβηκε τελικά στον Όλυμπο, ο Οιδίποδας στην ανθρωποκεντρική του απάντηση στο αίνιγμα της Σφίγγας θα χάσει τα μάτια του, γιατί η αισθιοκρατική γνώση είναι ελλιπής, και το "εγώ ειμί ο Ων" ή "το Α και το Ω" του Ιησού θα βρει απάντηση στο σταυρό, που ο ένας άξονάς του είναι κατακόρυφος -όπως και η κατακόρυφη πλευρά του ορθογωνίου τριγώνου των Πυθαγοριστών- και ο άλλος οριζόντιος, θεός και άνθρωπος μεταξύ ουρανού και γης να προσιδιάζει την ανθρώπινη μοίρα, την κοινή ανθρώπινη μοίρα του θανάτου, που κανείς δεν μπορεί ν' αποφύγει, γιατί ούτε σταυρός χωρίς δυο καθέτους λογίζεται αλλά ούτε και ορθογώνιο τρίγωνο χωρίς υποτείνουσα.



Sandro Botticelli, Άνοιξη (Primavera), 1482, Galleria degli Uffici, Φλωρεντία


Οι χριστιανοί τούτες τις μέρες εύχονται "Καλή Ανάσταση", οι αγνωστικιστές και οι σκεπτικιστές "Καλή Ανάταση", αγνωστικίστρια και σκεπτικίστρια είμαι κι εγώ, αλλά δε βλέπω πού το κακό στην ευχή της Ανάστασης τούτες τις μέρες, αφού η Ανάταση είναι ευχή passe-partout που κολλά σε όλες τις μέρες του χρόνου. Και η Ανάσταση ή η Αναγέννηση σοφά τοποθετήθηκε από τον Carl Jung στα τέσσερα κύρια αρχέτυπά του κι ακολουθεί το φυσικό ρυθμό, της άνοιξης που έπεται του χειμώνα, του φωτός που εναλλάσσεται με το σκοτάδι, τις γεννήσεις που ακολουθούν τους θανάτους και του ρυθμού της ζωής, των φύλλων των δέντρων που πέφτουν το φθινόπωρο και της καινούργιας φυλλοφορίας και ανθοφορίας την άνοιξη, του σπόρου που ξεπροβάλλει απ' τη γη μετά το χειμώνα. Αισθητικά λοιπόν, κι όχι χριστιανικά μου πάει πιο πολύ για την περίσταση το "Καλή Ανάσταση", που είναι και των ημερών, γιατί είναι κακό πράγμα να μη σεβόμαστε τις μεγάλες εορτές, που είναι στο κάτω - κάτω και ορόσημα στο χρόνο. Και μετά τσουγκρίματος αυγού, μην το υποτιμάμε. Είναι κι αυτό το Κοσμικόν Ωόν / ο Ων στη μέση, που ο χρόνος το περιτυλίγει σαν όφις να το ορίζει, που όταν το σπας δε συγκατατίθεσαι στο θάνατο, αλλά δίνεις το μικρό σου big bang στο μεγάλο...







Δεν έχω ιδέα από Ρώσικα, το ξετρύπωσα στο Youtube και φέρει τίτλο ХРИСТОС ВОСКРЕСЕ!, υποθέτω "Αληθώς Ανέστη". Αλλά η μουσική του είναι εκπληκτική...






... Και ξετρύπωσα και βυζαντινή υμνωδία με τη φωνή της Σέρβας Divna Ljubojevic, να σε οδηγεί στη σκάλα, όπου είμαι εγώ, μαζί πάνω και κάτω, με σένα που είσαι η σκάλα, μ' εμένα που είμαι η σκάλα, κι είμαστε μαζί και σκάλα και μη-σκάλα, ίσως και κάτι ανάμεσό της.

Oι άνθρωποι φέρουν συλλογική ευθύνη για τους θεούς που πλάθουν. Οι θεοί δε θα φτάσουν ποτέ στο καθ' ομοίωσιν με τον Άνθρωπο, αν η εικόνα των Aνθρώπων δεν είναι καλή λίαν.


________________________________________________

Σχετικές αναρτήσεις:

Χρόνος,

Η Χελιδόνα κι ο Λυράρης,

H Ωραία Ελένη, η Αγία, η Πόρνη κι η Παντάνασσα. Ονοματοδοσίες,

"Calendarium exercere"

*Βλέπε και Γ. Γιατρωμανωλάκη, Κάθοδος στον Άδη και Ομηρική Νέκυια




© Ελένη Καλλιανέζου ~☺~ Kolding 17 Απριλίου 2009

buzz it!

15 σχόλια:

Stazybο Hοrn είπε...

Στα τρίγωνα ο κατακόρυφος... Τότε δεν υπάρχει Πεπρωμένο. Λάθος!

Δες τι λένε τα μαθηματικά:

Η μόνη περίπτωση να μηδενιστεί το πεπρωμένο, η υποτείνουσα, είναι να μηδενιστούν αμφότερες οι κάθετες πλευρές, μ' άλλα λόγια, μήτε θεία βούληση, μήτε ανθρώπινη επιθυμία...

Αν κρατήσεις ένα από τα δύο σταθερά, κι αρχίσεις να συρρικνώνεις το άλλο προς το μηδέν, θα παρατηρήσεις ότι το μόνο που πετυχαίνεις είναι τελικά να ταυτίσεις την υποτείνουσα, το πεπρωμένο, με την κάθετη πλευρά που κράτησες, δηλαδή:

χωρίς θεία βούληση, η ανθρώπινη μοίρα συμπίπτει με την ανθρώπινη επιθυμία, αλλά και

χωρίς ανθρώπινη επιθυμία, η ανθρώπινη μοίρα συμπίπτει με την θεία βούληση...


Επιπλέον, κατακόρυφη κι οριζόντια πλευρά δεν υπάρχει σ' ενα ορθογώνιο τρίγωνο, παρά μόνο τη στιγμή που το τοποθετείς. Άρα σε σένα εναπόκειται αν ο θεός θάναι απάνω, κι ο ανθρωπάκος στο χώμα, αν υπάρχει ανά(σ)ταση εντέλει.

Σημ: δεν πήγα ακόμη παρακάτω

Αστερόεσσα είπε...

Υπάρχει διάσταση όμως ανάμεσα στις έννοιες βούληση και επιθυμία.

Στις περισσότερες θρησκείες ο σκοπός είναι το βουλητικό να κυριαρχήσει του επιθυμητικού, δες και Σπινόζα, το μεταφέρω όπως το θυμάμαι, αλλά το ρεζουμέ είναι αυτό:

"Είναι αδύνατον ο άνθρωπος να μην έχει πάθη, ο αληθινά σοφός όμως μορφοποιεί σκέψεις ώστε τα πάθη του φαίνονται ασήμαντα σε σύγκριση".

Ας αντικαταστήσουμε τους όρους κι ας τους κάνουμε είτε βούληση είτε επιθυμία, για να μιλάμε στον ίδιο άξονα εννοιών. Αν η θεία βούληση ταυτιστεί με την ανθρώπινη, τότε δε μας αφαιρείται το δικαίωμα να πούμε ότι υποτείνουσα δεν είναι κατ' ανάγκην η ανθρώπινη ειμαρμένη, αλλά και η θεία. Καθορίζεις τη μοίρα των θεών σου, αν δεχτούμε ότι εσύ είσαι ο ιθύνων νους τους και πλάστης τους κι αυτοί καθορίζουν τη δική σου.

Παράμετρος 1: Ειμαρμένη των θεών σου η θνητότητα; Όταν πλάθεις θεούς, κατ' ανάγκην θα τους τοποθετήσεις σε υψηλότερο βάθρο από εσένα για να αποκτήσουν τη "μαγική δύναμη" να σε τραβήξουν προς τα πάνω. Θες -δε θες, "αθανάτους" θα τους φτιάξεις. Όμως ο άνθρωπος δεν είναι αθάνατος, παρά μόνο μεταφορικά. Αλλά όπως και να 'χει, το δημιούργημα του νου σου αποκτά μεγαλύτερη δύναμη από σένα.

Παράμετρος 2: Το παράδοξο που το παραπάνω οδηγεί: Αν το δημιούργημά μου είναι παντοδύναμο, είμαι κι εγώ παντοδύναμος μέσω αυτού. Άρα, και τη μοίρα μου μπορώ να την καθορίσω ανάλογα με το πώς έχω ορίσει πως θα μου την καθορίσει το παντοδύναμο ποίημά μου.

Αν όμως ταυτίσω την επιθυμία μου με τη βούλησή μου, θεωρητικά τότε γράφω και τη μοίρα μου. Ετεροκαθορίζομαι μέσω των "θεών μου".

Ένα βήμα παρακάτω: Στην παραπάνω υπέρβαση ποιος θα είναι αυτός που θα μου τιμωρήσει την ύβρι; Μάλλον "εγώ".

Πλάκα έχει...

Stazybο Hοrn είπε...

εγώ έδειξα μόνο τι λένε τα μαθηματικά, όπως τα όρισες, εσύ ή οι πυθαγόρειοι...

Ταύτιση ΘΒ και ΑΕ/ΑΒ, από τη στιγμή που τα έβαλες/έβαλαν σε κάθετους άξονες σημαίνει ίσο μήκος και μόνο (οπότε πάει η υποτείνουσα στην τετραγωνική ρίζα του μεγέθους του ενός ή του άλλου).

Η μπαμπεσιά είναι ότι βάζοντας τα κάθετα μεταξύ τους, μόνο στο μηδεν ταυτίζονται· από κει και πέρα απομακρύνονται...

Αστερόεσσα είπε...

Αλήθεια, αν πιάναμε τη μαθηματική έννοια ενός αριθμού που υψώνεται σε κάποια δύναμη (π.χ. τετράγωνο, κύβο κλπ), θα μπορούσαμε φιλοσοφικά να πούμε ότι όσο αυξούται και η δύναμη, ο αριθμός κάνει υπέρβαση στη διάστασή του ανεβαίνοντας επίπεδο; Κάλλιστα θα μπορούσε να υπάρχει θεολογία πολυδιάστατων αριθμών, όχι; Είχε γράψει και ο Ιάμβλιχος σχετικά, στα "Θεολογούμενα της Αριθμητικής", αλλά περιορίζεται στους Πυθαγορείους.

Ποιο θα μπορούσε να είναι το στοιχείο αυτό που αυξάνει τις διαστάσεις των αριθμών κατά μία φιλοσοφικά και πώς αυτό θα μπορούσε να έχει εφαρμογή στα ανθρώπινα; Να το θέσω σαφέστερα: αυτό το "μεταφυσικό" στοιχείο που παίζει ρόλο καταλύτη στις δυνάμεις των αριθμών, αν δεν είμαστε εμείς που παίζουμε με τους αριθμούς;

Κάποια στιγμή μου είχε κολλήσει η ιδέα (αυθαίρετα βέβαια, αλλά μου πήγαινε πολύ) ότι αν συμβολίζαμε μαθηματικά τον άνθρωπο αυτός θα ήταν ένα διπλό οκτάεδρο.

Stazybο Hοrn είπε...

Η ύψωση σε δύναμη δεν οδηγεί σε «άλλο επίπεδο»· το αποτέλεσμα είναι και πάλι ένας ταπεινός... αριθμός, πολλαπλάσιος κι από τη βάση κι από τον εκθέτη (αν μιλάμε για θετικές ποσότητες γι' αυτά τα δυο), αλλά αριθμός.

Αντιθέτως, η «αλλαγή επιπέδου», καλύτερα διάστασης επιτυγχάνεται άμα καταφέρουμε ο ένας με τον άλλο να συνυπάρξουμε.

Το 7 και το, 3 αν υψώσεις το πρώτο στο δεύτερο, θα πάρεις 343, απλώς, άλλον έναν αριθμό, και τα τρία συντεταγμένα σε μια γραμμή, λιγότερο η περισσότερο απομακρυσμένα.

Αν όμως φτιάξεις το ζευγάρι (7, 3), ή (3, 7), τότε έχεις πετύχει να ανέβεις διάσταση. Το 3 και το 7 ξέφυγαν από τις γραμμές τους, πήγαν στο επίπεδο, φτιάξαν το σημείο του επιπέδου (3,7).

Αν με το 7, 3, 2, υψώσεις το πρώτο στο δεύτερο και μετά στο τρίτο, θα πάρεις 117.649, απλώς, άλλον έναν αριθμό, και τα τρία συντεταγμένα σε μια γραμμή, λιγότερο η περισσότερο απομακρυσμένα.

Αν όμως φτιάξεις την τριάδα (7, 3, 2), ή όποια άλλη με αντιμετάθεση, τότε έχεις πετύχει να ανέβεις δυο διαστάσεις. Το 3, το 7 και το 2 ξέφυγαν από τις γραμμές τους, πήγαν στον τρισδιάσταστο χώρο, φτιάξαν το σημείο του χώρου (7,3, 2).

Εδώ σ' αυτόν το χώρο είναι το διπλό σου οκτάεδρο, διπλό δεν ξέρω τι εννοείς.

Όμως, αν καταφέρουμε πολλοί μαζί αριθμοί να σταθούμε μαζί, πάμε και σ' άλλες διαστάσεις, πέρα από την αίσθηση του χώρου. Λένε, στην τέταρτη, μπορούμε να βάλουμε το χρόνο...

Αστερόεσσα είπε...

Όταν λέω διπλό οκτάδρο εννοώ αυτό ή αυτό ή σε διάφορες μορφές έτσι το ένα μέσα στο άλλο. Αναφέρονται και από τον Πλάτωνα και τον Αρχιμήδη.

Θα μελετήσω τα παραπάνω. Οι μαθηματικές μου γνώσεις είναι ελλιπέστατες, κάτι που με λυπεί ιδαίτερα.

Αστερόεσσα είπε...

Συμπτωματικά, όταν η ιδέα με τα οκτάεδρα με "χτύπησε στο κεφάλι" κι είδα το πρώτο απ' τα σχήματα, κάπου έπεσα και σε μια λεζάντα που έλεγε "duality".

Αστερόεσσα είπε...

αυτό είναι η Αρχιμήδεια έκδοση. :)

Stazybο Hοrn είπε...

άλλη κατηγορία αυτά:
http://en.wikipedia.org/wiki/Archimedean_solid

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Καλή Ανάσταση!

Αστερόεσσα είπε...

Kαι σε σένα, περήφανο γηρατειό! Αντεύχομαι:

❀ ♪ ♫ ♥ ☼ * ۩ € → ∞

(Μετάφραση: λουλουδάκια, τραλαλά, καρδούλες, λιακάδες, αστρουλάκια, σπιτάκια, ευρουλάκια που να τείνουν στο άπειρο).


Υ.Γ. Αν θες και τίποτε άλλο, πες μου, να το κανονίσω ~☺~

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Χρόνια πολλά, Χριστός ανέστη!!
(σε πείσμα των "εστετ"-"αριστκρατικών")
Θεός μου είναι η "παγκόσμια σκέψη"
και τα έθιμα με βοηθούν να πώ μια καλή κουβέντα.( Μέχρι και ο Β. Ραφαηλίδης, υπέρμαχος της μαρξιστικής σκέψης και δηλωμένος άθεος είχε γράψει ουκ ολίγα για την "σύγχγυση" που έχουμε στην κράνα μας, περί την αξία των εθιμων- ηθών)

ΣΠΙΘΑΣ είπε...

Ναι θέλω!
Να φύγω από τη δουλειά (δουλεία),
Ένα σπιτάκι με αυλή και ένα-δύο σκύλους.
Ένα άλογο και ένα γαίδουράκο τεμπέλη!

Αστερόεσσα είπε...

Σπίτι με αυλή εδώ! Άλογο ξέχνα το, υπάρχει κοντά Σχολή Ιππασίας. Οι σκύλοι κανονίζονται, το ίδιο και ο γάιδαρος.

Αν κάναμε ένα σκόντο και στη θέση του ενός σκύλου βάζαμε μια μαύρη γάτα; Επίσης, θέλω και μια μάινα.

ange-ta είπε...

πολύ καλή ανάρτηση, Εψαχνα για τον "Προμηθέα Δεσμώτη" και σε ανακάλυψα.

Εγω πάντως λέω "καλή Αναστάτωση" λόγω των βεγγαλικών.